Co zmieni nowa klasyfikacja chorób i zaburzeń psychicznych?

Nowa klasyfikacja, czyli przeciwdziałanie stygmatyzacji

W styczniu 2022 r. został wprowadzony do użytku nowy system klasyfikacji chorób oraz zaburzeń psychicznych ICD-11. Opiera się on na najnowszych analizach i faktach oraz doniesieniach ze świata nauki i powstaje przy współpracy międzynarodowej społeczności specjalistów. Nad wdrożeniem nowej klasyfikacji pracował przede wszystkim Departament Zdrowia Psychicznego i Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych Światowej Organizacji Zdrowia w Genewie. Większość lekarzy, którzy brali udział w rewizji klasyfikacji, opowiedziało się za rozluźnieniem kryteriów diagnostycznych. Sztywne kryteria często utrudniają dopasowanie diagnozy do zmienności objawów klinicznych. ICD-11 jest skoncentrowane na doprecyzowaniu algorytmów diagnostycznych. Rozluźnienie ma nastąpić w ramach określonych kryteriów, pozwalając na zindywidualizowanie rozpoznania. Główne zmiany wobec ICD-11 we wszystkich kategoriach to upodmiotowienie pacjenta, przeciwdziałanie stygmatyzacji osób z problemami psychicznymi i odejście od radykalnych kryteriów diagnostycznych. 
Polska, podobnie jak wszystkie kraje członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia, ma pięcioletni okres przejściowy na wdrożenie ICD-11. Zgodnie z zapowiedziami Departamentu Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia z 12 kwietnia 2021 r. tłumaczenie jedenastej rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych będzie trwało do 30 czerwca 2023 r. Obecnie wersja ICD-10 jest jedyną obowiązującą i zastosowanie w diagnostyce i orzecznictwie znajdują dotychczasowe rozwiązania. Decyzja o dacie wdrożenia ICD-11 zostanie podjęta, gdy krajowy system informacji będzie przygotowany do posługiwania się nową klasyfikacją.

Na czym dokładnie polegają zmiany?

Klasyfikacja ICD-10 obowiązywała od 1990 r. i nadszedł czas na zmiany – ICD-11 będzie bardziej dostępny niż poprzednik, który z opisem objawów i kryteriów diagnostycznych funkcjonował jedynie w wersji papierowej. Obecnie będzie można w przeglądarce internetowej sprawdzić objawy oraz kryteria diagnostyczne danej choroby lub danego zaburzenia, co poszerzy dostęp do tej cennej wiedzy na przykład dla pracowników szkół oraz rodziców i opiekunów dzieci. Dzięki temu można szybciej rozwiać lub potwierdzić wątpliwości, zweryfikować postawioną diagnozę. Klasyfikacja jest już dostępna w sieci (https://icd.who.int/browse11/l-m/en) i na razie widnieje pięć języków użytkownika (angielski, arabski, hiszpański, francuski, chiński). Trwają tłumaczenia na dwadzieścia dodatkowych języków. Swobodny dostęp sprawia, że wiedza staje się osiągalna dla każdego użytkownika internetu. Wprowadzenie nowej klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych wywołuje wiele obaw związanych z nazewnictwem i kryteriami diagnostycznymi. 
Pojawiły się również zmiany w samym oznakowaniu. W ICD-11 spotykamy się z symbolami czteroznakowymi zamiast trzyznakowymi znanymi z ICD-10. Diagnoza ma w założeniu twórców przestać stygmatyzować. Dlatego przy opisie zaburzenia lub choroby należy brać pod uwagę m.in. takie czynniki, jak sytuacja szkolna, higiena osobista, ważne wydarzenia w życiu oraz opis całościowego rozwoju w poszczególnych okresach życia człowieka. ICD-11 ma opisywać szeroką perspektywę, uwzględniać różne okoliczności, które są istotne z punktu widzenia dalszej pracy z dzieckiem lub osobą dorosłą. Zaburzenia w obszarze zdrowia psychicznego znajdują się w rozdziale szóstym klasyfikacji: Zaburzenia psychiczne, zachowania i neurorozwojowe. 

Zaburzenia neurorozwojowe

Zaburzenia neurorozwojowe to kategoria, która w amerykańskiej klasyfikacji chorób psychicznych pojawiła się już w 2013 r., wraz z wprowadzeniem DSM-V. Zaburzenia neurorozwojowe, do których zaliczamy m.in. autyzm, zespół Aspergera czy ADHD, powstają w wyniku nieprawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego w okresie płodowym, okołoporodowym lub w...